Petrol: పెట్రోల్ చల్లగా ఉండటానికి ప్రధాన కారణం దాని బాష్పీభవన గుణం (Evaporation). ఈ ప్రక్రియను అర్థం చేసుకోవాలంటే, మనకు కొన్ని ప్రాథమిక శాస్త్రీయ సూత్రాలు తెలియాలి. సాధారణంగా ఏదైనా ద్రవం బాష్పీభవనం చెందినప్పుడు (ఆవిరిగా మారినప్పుడు), అది చుట్టుపక్కల ఉన్న ఉష్ణాన్ని గ్రహిస్తుంది. ఈ ఉష్ణాన్ని గుప్త ఉష్ణం (Latent heat) అని అంటారు.
పెట్రోల్ విషయంలో ఇది ఎలా జరుగుతుందో చూద్దాం:
వేగంగా బాష్పీభవనం చెందడం: పెట్రోల్‌కు చాలా తక్కువ బాష్పీభవన స్థానం (boiling point) ఉంటుంది. అంటే అది చాలా వేగంగా ఆవిరైపోతుంది. మీరు అరచేతిపై ఒక చుక్క పెట్రోల్ వేస్తే, అది సెకన్ల వ్యవధిలో ఆవిరిగా మారిపోవడం గమనించవచ్చు.
ఉష్ణాన్ని గ్రహించడం: ఈ వేగవంతమైన ఆవిరి ప్రక్రియకు అవసరమైన ఉష్ణాన్ని, పెట్రోల్ మీ అరచేతి నుంచి గ్రహిస్తుంది. ఫలితంగా, మీ అరచేతి చల్లగా అయినట్లు అనిపిస్తుంది.
నిల్వ చేసే ట్యాంకుల్లో: పెట్రోల్ బంకులలో లేదా ఇతర నిల్వ కేంద్రాలలో ఉన్న పెద్ద ట్యాంకుల్లో కూడా ఇదే జరుగుతుంది. నిరంతరం జరిగే బాష్పీభవన ప్రక్రియ కారణంగా ట్యాంకులోని పెట్రోల్ చుట్టూ ఉన్న వాతావరణం కంటే చల్లగా ఉంటుంది. ముఖ్యంగా వేడి వాతావరణంలో, ఈ తేడా ఇంకా స్పష్టంగా తెలుస్తుంది.
పని చేసే విధానం: పెట్రోల్ ఇంజిన్‌లలో ఇంధనం మండటానికి ముందు అది చాలా వేగంగా ఆవిరిగా మారాలి. ఇంజిన్‌లోకి వెళ్ళేటప్పుడు అది చల్లగా ఉండటం వల్ల ఇంజిన్ వేడెక్కకుండా కొంతవరకు సహాయపడుతుంది.
కాబట్టి, పెట్రోల్ చల్లగా ఉండటానికి ప్రధాన కారణం దానిలోని రసాయన స్వభావం, అంటే అది వేగంగా బాష్పీభవనం చెందడం. ఈ ప్రక్రియలో అది చుట్టుపక్కల వాతావరణం నుంచి ఉష్ణాన్ని గ్రహిస్తుంది, తద్వారా ఆ ప్రదేశం లేదా వస్తువు చల్లగా మారుతుంది. ఇది పెర్ఫ్యూమ్, స్పిరిట్ వంటి ఇతర రసాయనాలలో కూడా గమనించవచ్చు.